Transitie in transport

Iedereen weet wel wat een milieuzone is: een gebied waar een lokale overheid bepaalde voertuigen uit weert die meer uitstoten dan een bepaalde norm. In 2007 werden de eerste twee in het leven geroepen in ons land. In 2014 sloten bedrijven, overheden en kennisinstellingen de zogenoemde Green Deal ZES – een afkorting voor zero emission stadslogistiek. Het was de bedoeling dat op den duur de stadsdistributie in grotere steden geheel zonder uitstoot zou gaan plaatsvinden. In het Klimaatakkoord, dat in de zomer van 2019 werd gesloten, kregen deze plannen wind onder de vleugels en werden concrete doelen afgesproken om emissie van CO2 en fijnstof te reduceren. Sindsdien heeft BOVAG aan tafel gezeten met brancheorganisaties RAI Vereniging, TLN en Evofenedex, vertegenwoordigingen van de grote steden, Natuur & Milieu, MKB-Nederland en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Het doel: een plan maken om emissievrije stadslogistiek van de grond te krijgen.  

Vier jaar

Dat plan is er nu, en daarmee is duidelijk geworden wat er precies gaat gebeuren. De kern is, dat gemeenten vanaf 1 januari 2025 een zero emissie-zone instellen voor vrachtwagens en bestelauto’s: een gebied waarbinnen deze voertuigen niet mogen komen als ze op fossiele brandstoffen rijden. Alleen elektrisch aangedreven bedrijfswagens mogen dus de zone in. 

Omdat deze maatregel grote impact heeft op ondernemers en hun wagenpark, is afgesproken dat gemeenten het instellen van zo’n ZE-zone vier jaar van tevoren moeten aankondigen. Dat betekent dat gemeenten die 1 januari 2025 van start willen gaan met uitstootvrije stadslogistiek hun plannen uiterlijk 1 januari 2021 moeten aankondigen. Daar gaat een politiek proces aan vooraf en niet alle grote steden hebben dat rond. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Tilburg zijn wel zover en stellen naar verwachting begin 2025 een emissieloze zone in.  

Impuls

Namens BOVAG nam Aad Verkade deel aan de onderhandelingen over het uitvoeringsplan. Hij is branchemanager van BOVAG Truckdealers. “Wij zijn blij dat dit plan er nu is”, zegt hij. “We hebben samen met RAI Vereniging, TLN en Evofenedex aangedrongen op deze gesprekken, om te zorgen dat er één set regels komt die landelijk van toepassing zijn. Dat zorgt voor duidelijkheid voor alle ondernemers, waaronder natuurlijk ook BOVAG-leden.” Verkade noemt de opstelling van BOVAG in het overleg constructief. “BOVAG onderschrijft de noodzaak om de uitstoot door verkeer en vervoer naar nul te brengen in 2050. Om dan nu van milieuzones naar volledig emissieloze stadslogistiek te gaan in 2025, dat zijn natuurlijk grote stappen. Daar kun je over mopperen, maar er is een maatschappelijk belang: op deze manier reduceren we schadelijke uitstoot in stedelijke gebieden enorm. Ook geeft deze maatregel een impuls aan de markt voor zero emission-voertuigen, waardoor die hopelijk sneller in groten getale beschikbaar komen tegen aantrekkelijke prijzen. Wel een discussiepunt was voor ons dat er een overgangsregeling ontbrak. Oorspronkelijk zouden alle steden die een emissieloze zone instellen, van de ene op de andere dag alle bestelauto’s en vrachtwagens met brandstofmotor weren. Maar het bestelwagenpark telt veel oude beestjes, vaak van kleine ondernemers met één auto. Een investering in een elektrische bestelauto is voor heel veel van dergelijke ondernemers niet haalbaar. Zij moeten dan wellicht stoppen of kunnen niet meer werken in de stad.”  

Subsidie

Samen met MKB-Nederland heeft BOVAG zich daarom hardgemaakt voor een overgangsregeling (zie kader). De verwachting is, dat deze regeling mede als gevolg heeft dat de tweedehandsmarkt voor bestelauto’s een flinke impuls zal krijgen. Het ministerie van IenW heeft bovendien een flinke oorlogskas met subsidies om de transitie te stimuleren: 94 miljoen euro voor uitstootvrije vrachtwagens, 185 miljoen voor bestelauto’s. Het ministerie onderzoekt nog hoe deze subsidies vorm kunnen krijgen. Desondanks zal de impact van de zones voor emissievrije stadslogistiek groot zijn voor veel ondernemers. “Heel wat ondernemers zullen andere vervoerskeuzes gaan maken”, zegt Verkade. “Je kunt denken aan elektrische bakfietsen en dergelijke, maar ook bijvoorbeeld aan het poolen van vervoer vanaf een centraal punt buiten de stad of nieuwe dienstverleners voor emissievrij transport. In onze lobby rond het Klimaatakkoord heeft BOVAG daar ook steeds op gewezen. Meerdere BOVAG-branches kunnen daar een rol in nemen.”  

Overgangsregeling ZES

Nieuwe bestel- of vrachtwagens die na 2025 op kenteken worden gezet, moeten emissieloos zijn om uitstootvrije zones in te mogen. Voor sommige bestaande voertuigen op fossiele brandstof hebben BOVAG en MKB-Nederland uitstel bedongen. Bestelauto’s met emissieklasse vijf hebben tot 1 januari 2027 onbeperkt toegang tot de zones; bestelauto’s met emissieklasse zes tot 1 januari 2028. Euro VI-vrachtwagens die op 1 januari 2025 maximaal vijf jaar (bakwagens) dan wel acht jaar oud zijn (trekker-opleggercombinaties) mogen uiterlijk tot 1 januari 2030 de zone in rijden. Plug-in hybride vrachtauto’s hebben tot 1 januari 2030 toegang tot de ZE-zones als zij daar aantoonbaar en handhaafbaar emissieloos rijden. Particulieren met een bestelbus of vrachtauto kunnen een ontheffing aanvragen, net zoals eigenaren van bepaalde categorieën voertuigen waarvoor nog geen goed emissieloos alternatief beschikbaar is. Tussen 2021 en 2025 komt er, naast allerlei fiscaal aantrekkelijke investeringsregelingen, subsidie beschikbaar voor de aanschaf van emissieloze bestelbussen of vrachtwagens.