Is de nieuwe Omgevingswet een verbetering?

Testpilots

Het klinkt goed, maar de praktijk is weerbarstiger weten ze bij BOVAG inmiddels. Hannie Stappers van BOVAG: “Het tijdig realiseren van een gebruiksvriendelijk digitaal loket voor de mkb-ondernemer is belangrijk. Daarom doen wij actief mee aan testpilots, ook wel ‘werkplaatsen’ genoemd. Helaas is uit deze werkplaatsen gebleken dat diverse cruciale functionaliteiten ontbreken. Bijvoorbeeld het makkelijk kunnen checken wat de algemene milieu- en brandveiligheidsvoorschriften zijn op de bedrijfslocatie, welke ontwikkelingen er plaatsvinden in de nabijheid van de bedrijfslocatie, en het eenvoudig kunnen doen van meldingen en/of vergunningaanvragen. Precies de reden dat wij al in een vroegtijdig stadium hebben gepleit voor een mkb-toets van het DSO: bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet moet het DSO op minimaal hetzelfde serviceniveau functioneren als de huidige digitale tools.” 

Stappers krijgt steeds meer bijval van mkb-brancheorganisaties, gemeenten en provincies die van mening zijn dat het online ‘loket’ niet goed werkt. “Zonder een goedwerkend ondernemersloket dreigen ondernemers opgezadeld te worden met extra werk, frustratie en extra kosten van bijvoorbeeld externe adviseurs”, vreest Stappers. Dat staat haaks op de uitgangspunten die BOVAG hanteert bij alle mkb-wet- en regelgeving: die moet eerlijk, haalbaar en betaalbaar zijn. “We zijn niet voor afstel, maar de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet moet wel samenhangen met een DSO met het toegezegde minimale kwaliteitsniveau.” 

Van 'beter' naar 'niet slechter'

‘De minister moet de belofte van ‘eenvoudig en beter’ ook kunnen garanderen’, vindt Stappers. Eerste Kamerlid Mary Fiers is het met haar eens. “Mijn beeld is dat die ambitie in de loop der jaren verschoven is van ‘beter’ naar ‘niet slechter dan voorheen’. En eenvoudiger gaat het de komende jaren zeker niet worden. Er moet na de invoering nog veel gebeuren om de oorspronkelijke ambitie van de omgevingswet te behalen.” 

De Omgevingswet zelf is door de Eerste Kamer al aangenomen in februari 2020. Afgesproken is toen dat de regering de wet pas invoert nadat de Eerste Kamer akkoord is met de invoeringsdatum. Fiers: “Dat moment is dus nu; de minister heeft als datum voor de invoering 1 januari 2023 ter besluitvorming voorgelegd aan de Eerste Kamer. De focus van de Eerste Kamer ligt op de vraag of Nederland klaar is voor de invoering van de Omgevingswet.” 

Nog niet gerust 

Fiers heeft volgens eigen zeggen de afgelopen maanden met veel mensen gesproken, die op een of andere manier betrokken zijn bij de voorbereidingen van de invoering van de Omgevingswet; ambtenaren bij het Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen. Maar ook met medewerkers van softwarebedrijven, stedenbouwkundige bureaus en met mensen bij brancheorganisaties, zoals BOVAG. “Op basis van al die gesprekken ben ik vooralsnog niet positief gestemd. Ik hoor dat nog niet soepel verloopt; tijdens het testen worden nog allerlei knelpunten gesignaleerd. Op zich is dat natuurlijk niet vreemd tijdens een testfase. Maar het roept wel vragen op over de haalbaarheid van de invoeringsdatum, want de knelpunten die zich voordoen moeten wel tijdig worden opgelost.” Ook het advies van het Adviescollege ICT-toetsing is niet bepaald positief over de actuele stand van zaken van het DSO, weet het Eerste Kamerlid. “Bovendien hoor ik veel zorgen bij gemeenteambtenaren over de enorme hoeveelheid werk die er nog verzet moet worden en het gebrek aan personeel. Kortom, ik ben er (nog) niet gerust op.” 

Uitvoerbaarheid 

De praktijkervaringen zijn belangrijk voor Fiers en haar PvdA-fractie in de Eerste Kamer. “De Eerste Kamer richt zich onder andere op de uitvoerbaarheid van wetgeving. Als lid van de Eerste Kamer ben ik dus zeer geïnteresseerd of een wet ‘doenbaar’ is voor de mensen die er mee te maken gaan krijgen, dus voor inwoners, ontwikkelaars en ondernemers. Belangrijk is ook de uitvoerbaarheid voor de medewerkers van de uitvoeringsorganisaties. Het is daarbij goed om niet blind te varen op alleen de informatie die vanuit de regering wordt aangeleverd. De Kamer moet de regering immers controleren. Dus gaan we actief op zoek naar andere informatiebronnen en gezichtspunten”, aldus Fiers. De gebruikerservaringen die onder meer BOVAG met haar deelde zijn volgens Fiers zeker bij de invoering van de Omgevingswet van groot belang, omdat deze een-op-een samenhangt met het gebruik van het DSO. “Het gaat uiteraard om ervaringen van meerdere (toekomstige) gebruikers. Deze vormen samen met het advies van het Adviescollege ICT-toetsing belangrijke pijlers om tot het uiteindelijke standpunt van de PvdA-fractie te komen.” 

Uitgesteld 

Mede door de contacten die BOVAG met de Eerste Kamer heeft gehad, is er een uitstel gekomen voor stemming over de inwerkingstellingsdatum van de Omgevingswet. Eerste Kamerleden hebben aangegeven dat de praktijkvoorbeelden uit het mkb en de ‘werkplaatsen’ die onder andere ook BOVAG heeft doorlopen, niet de zekerheid geven dat de digitale omgeving al klaar is voor gebruik. BOVAG heeft inmiddels nauw overleg met de Eerste Kamer en houdt voor zijn leden vinger aan de pols. 

BOVAG en de Omgevingswet