04
Wat te doen bij stakingen en werkonderbrekingen?
Tijdens de looptijd van de cao zullen vakbonden geen collectieve acties voeren die gericht zijn tegen de huidige cao. Dat hebben partijen afgesproken en wordt de vredesplicht genoemd. De vredesplicht vervalt zodra de cao is afgelopen, dit heeft geen nawerking. Bij een conflict of tijdens cao-onderhandelingen zullen vakbonden wellicht uw medewerkers benaderen. Dit kan zelfs leiden tot een staking binnen uw bedrijf. Wat kunt u in zo’n situatie doen?
Om zulke situaties in goede banen te leiden, is er met de vakbonden een belangrijke regel afgesproken: ‘Het is vakbondskaderleden toegestaan informatie te verspreiden in de onderneming waarin zij werkzaam zijn. Zij zullen in verband hiermee niet door hun werkgever worden benadeeld’ (artikel 11 cao MvT; artikel 8 cao T&W; artikel 5b Carrosserie cao). Beroept een vakbondskaderlid in uw onderneming zich op deze afspraak? Maak dan afspraken over tijdstip, duur, wijze en plaats van de informatieverstrekking.
Soms willen vakbondsleden die niet in uw bedrijf werken een toelichting komen geven op de cao-onderhandelingen. Zij willen flyers uitdelen of met uw medewerkers praten. U hoeft dat niet onmiddellijk toe te staan. Wel moet de vakbond op een bepaald moment met uw medewerkers kunnen spreken. Het is verstandig om daar afspraken over te maken. U kunt dan samen een geschikt moment kiezen. Zo ondervinden de dienstverlening aan klanten en andere bedrijfsprocessen geen (of weinig) hinder. Samenvattend geven wij u het volgende advies:
- Wil een vakbondskaderlid uit uw organisatie voorlichting geven aan collega’s? Dan is het verstandig om daar afspraken over te maken over tijdstip, duur, wijze en plaats daarvan.
- Ga niet in discussie over de juistheid van de verschillende standpunten. Belangrijk is om de rust te bewaren en de gevolgen voor uw bedrijf te minimaliseren. Blijf in gesprek met uw personeel.
- Soms willen vakbondsleden die niet voor u werken toch in uw bedrijf een toelichting geven op de cao-onderhandelingen. Maak dan afspraken, bijvoorbeeld dat het overleg na werktijd of in de pauze plaatsvindt.
Moet een medewerker van tevoren melden dat hij gaat staken?
Er is geen meldingsplicht voor een medewerker als hij meedoet aan een aangekondigde manifestatie van vakbonden. Omdat de medewerker niet verplicht is om te melden dat hij gaat staken, is het verstandig om in het bedrijf af te spreken dat bij afwezigheid vanwege acties dit van tevoren wordt gemeld in verband met het klantenbelang.
Hoe moet worden omgegaan met werkonderbrekingen of stakingen?
Bij een moeizaam cao-overleg kunnen er werkonderbrekingen of stakingen komen binnen uw bedrijf. Leden van de vakbond willen dan uw bedrijf bezoeken om een stakingsvergadering te beleggen. Meestal is de opkomst bij vergaderingen waar over een staking wordt beslist niet erg groot. Ofwel: een kleine, maar sterk gemotiveerde groep medewerkers besluit of er wordt gestaakt. U kunt tegen uw medewerkers zeggen dat ze zelf moeten beslissen of ze willen staken. Dit kunt u ook via uw ondernemingsraad doen. Het kan sowieso geen kwaad om uw ondernemingsraad goed te informeren over de standpunten van de werkgevers in het cao-overleg.
Komt het tot een staking? Spreek dan met de stakers af dat werkwilligen ongestoord kunnen werken. Maak afspraken over veiligheid van klanten en medewerkers.
BOVAG hoort het graag als er in uw bedrijf een staking ophanden is. De ledenadviseurs kunnen u ondersteunen en bijpraten over de laatste ontwikkelingen in de gesprekken. Anderzijds is het handig voor de cao-onderhandelaars om te weten waar de vakbonden in het land actie aan het voeren zijn. Neem dus altijd contact op met BOVAG Ledenadvies via 030 – 65 95 300 of ledenadvies@bovag.nl.
Moet het salaris doorbetaald worden als medewerkers staken?
Stakers hebben geen recht op salaris over de periode waarin zij niet werken. Volgens de wet is de werkgever verplicht om het loon door te betalen als een medewerker niet werkt, tenzij de reden waarom de medewerker niet kan werken in de risicosfeer van de medewerker zelf ligt. Een medewerker die niet kan werken omdat hij deelneemt aan een staking ligt redelijkerwijs in de risicosfeer van de medewerker. De werkgever hoeft dan ook geen salaris door te betalen gedurende de tijd dat er gestaakt wordt.
Dit heeft ook gevolgen voor zaken zoals vakantiedagen, vakantietoeslag en dergelijke. Deze emolumenten worden evenredig verminderd. Soms roept de vakbond een staking uit om zijn eisen in een cao-overleg kracht bij te zetten. Wanneer het een georganiseerde staking betreft (uitgeroepen door de vakbonden) dan ligt dat risico bij de medewerkers als groep en hoeft de werkwillige collega niet te worden doorbetaald wanneer hij niet kan werken vanwege de staking. Wanneer het een wilde staking betreft moet de werkwillige collega wel worden doorbetaald, ook als hij niet kan werken vanwege de staking.
Wanneer er alternatieve stakingen plaatsvinden zoals langzaamwerkenacties, stiptheidsacties, korte onderbrekingen van het werk of het niet uitvoeren van gedeelten van het werk dan mag de werkgever het loon van de deelnemende medewerkers korten. Het is alleen moeilijk, zo niet onmogelijk aan te tonen wie wel en niet hebben meegedaan en het is soms onduidelijk hoeveel korting in bepaalde omstandigheden redelijk is.
Mogen stakende medewerkers het bedrijf bezetten of de poort blokkeren?
In het verleden werden poortblokkades en bedrijfsbezettingen als onrechtmatig aangemerkt. Daar is in 2015 verandering in gekomen door een uitspraak van de Hoge Raad. Poortblokkades en bedrijfsbezettingen kunnen namelijk onder het begrip ‘collectieve acties’ van het Europees Sociaal Handvest vallen. Dit betekent dat bedrijfsbezettingen en poortblokkades alleen verboden of beperkt mogen worden wanneer dit in een concreet geval maatschappelijk gezien noodzakelijk is. De rechter zal per geval aan de hand van de concrete omstandigheden moeten afwegen of hier sprake van is. Relevante omstandigheden kunnen onder andere zijn: de verhouding tussen de actie en het nagestreefde doel, de veiligheid van medewerkers en derden, de duur van de blokkade, schade aan de werkgever en derden, openbare orde, schade voor de volksgezondheid en milieu, etc.
Mag het werk van stakende medewerkers overgenomen worden door andere medewerkers?
Ja, dat mag. U mag medewerkers op andere plaatsen inzetten dan gebruikelijk. Het is echter niet uitgesloten dat een rechter dit zal zien als een ongeoorloofde ondergraving van het recht op collectieve actie wanneer de gevolgen van de actie de facto worden geneutraliseerd door inzet van vervangende medewerkers.
Uitzendkrachten mogen het werk van stakers niet overnemen. Dit staat in artikel 10 van de WAADI. Uitzendkrachten die al bij u werkzaam zijn mogen wel tijdens de acties werkzaamheden verrichten waarvoor ze al waren ingehuurd en waar ze normaliter ook werkzaam zijn.
Welke maatregelen kan ik nemen wanneer er in mijn bedrijf gestaakt wordt?
- Neem contact op met BOVAG Ledenadvies om de actie te melden via 030 – 65 95 300 of ledenadvies@bovag.nl.
- Registreer alle gebeurtenissen.
- Stel een beleidsgroep(je) in die zo nodig dagelijks overlegt.
- Registreer stakers en niet-stakers, met vermelding van dagen en uren.
- Zorg ervoor dat werkwilligen het bedrijf kunnen betreden en verlaten.
- Tref voorzieningen om de normale bedrijfsactiviteiten zo lang mogelijk voort te zetten.
- Tref voorzieningen voor de afsluiting van terreinen, gebouwen en kantoren.
- Houd controle over telefoon, fax en e-mail.
- Zorg bij afsluiting van de toegang tot het bedrijf voor een werkadres.
- Breng belangrijke documenten buiten het bedrijfsgebouw.
- Maak afspraken met leveranciers en klanten voor een zo lang en goed mogelijke continuïteit.
- Verwijs eventuele contacten met de pers door naar BOVAG-woordvoerder Paul de Waal, (06) 51 38 33 09.
- Vraag bijzondere aandacht voor de veiligheidsnormen. Waarschuw in gevaarlijke situaties tijdig de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
- Neem sleutels van bedrijfsgebouwen bij het personeel in.
- Maak afspraken met de vakbond over de veiligheid van klanten en medewerkers.
- Belangrijk: blijf rustig en vriendelijk, neem het conflict serieus en word niet emotioneel.