De markt ontwikkelt, ontwikkelt en ontwikkelt, de student straks ook

Het brede kwalificatiedossier is een nieuw opleidingsprogramma voor de mobiliteitsbranche. Het is breder dan de bestaande opleiding, eenvoudiger en er is veel aandacht voor nieuwe technieken en technische ontwikkelingen. Scholen gaan komend schooljaar al volgens het kwalificatiedossier ‘Voertuigen en mobiele werktuigen’ werken. Vanaf 1 augustus 2021 worden de dertien bestaande kwalificaties samengevoegd tot drie kwalificaties, namelijk ‘basis technicus voertuigen en mobiele werktuigen’, ‘allround technicus voertuigen en mobiele werktuigen’ en ‘technisch specialist voertuigen en mobiele werktuigen’.

Het ‘oude’ kwalificatiedossier was heel detaillistisch met kwali-ficaties als (bedrijfs)autotechnicus, allround monteur mobiele werktuigen en technisch specialist personenwagens”, vertelt Anne-Hilde Feijth, opleidingsmanager motorvoertuigen, carrosserie en tweewielertechniek bij het Deltion College uit Zwolle. Dit maakte veranderen van studierichting voor leerlingen heel lastig, terwijl er heel veel overlap zit in de verschillende dossiers. Bovendien is moderniseren nodig door de dynamiek in de mobiliteitsmarkt.”

Daarom is er de afgelopen twee jaar gekeken naar een nieuwe opzet van het kwalificatiedossier. “Door de bestaande dertien kwalifica-ties onder te brengen in drie overkoepelende kwalificaties, ontstaat er meer flexibiliteit voor ons als onderwijsinstellingen en kunnen wij ons programma sneller aanpassen aan de actuele vraag vanuit de bedrijven en de markt.” Aad Verkade van BOVAG knikt instemmend. “Hiermee is een flexibel kwalificatiedossier ontstaan waarmee kan worden opgeleid voor verschillende beroeps¬contexten. Ook is er alle ruimte voor nieuwe ontwikkelingen en technieken.” 

Kansen om te veranderen

Verkade maakt meteen ook de noodzaak duidelijk. “De markt ontwikkelt, ontwikkelt en ontwikkelt. En het onderwijs loopt daar traditioneel achteraan.” Volgens hem logisch vanwege de fragmentarische insteek van de huidige kwalificatiedossiers. “Maar het biedt ook kansen om te veranderen. Kijk, als een autotechnicus of monteur van stadsbussen in opleiding bij zijn leerbedrijf alleen nog maar werkt aan elektrische voertuigen, en hij of zij krijgt op school een onderwijsprogramma voorgeschoteld met als insteek de traditionele verbrandingsmotor, dan sluit dat niet aan. Die jongens en meiden moeten les krijgen over regeltechniek, over sensoren, accu’s en over het stellen van diagnoses aan dit soort voertuigen. En niet alleen over diagnostiek bij bussen met dieselmotoren.”

Verkade wil er maar mee zeggen dat meer flexibiliteit nodig is. “Pakweg tachtig procent van de jongeren leert het techniekvak in de praktijk via de beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Dus één dag in de week naar school, waar vanaf het nieuwe schooljaar in augustus wordt gewerkt volgens het brede kwalificatiedossier dat beter aansluit op hetgeen in de praktijk wordt geleerd. Nu is die match er niet altijd.”

Feijth is het met Verkade eens. “Nu kunnen onze leerlingen niet terecht bij bijvoorbeeld Tesla, omdat dit bedrijf niet in het stramien van ons onderwijsprogramma en de toetsing daarvan door het Samenwerkingsorganisatie Beroepsbewijs Bedrijfsleven (SBB) past. Vanaf 1 augustus verandert dat en past het wel. En kunnen zij door het SBB geaccrediteerd worden als leerbedrijf.” 

SBB erkent en begeleidt de leerbedrijven waar studenten terecht kunnen voor een stage of leerbaan van goede kwaliteit. En zij maken afspraken over wat de student moet weten en kunnen om te voldoen aan het kwalificatiedossier. Feijth: “We zijn heel blij met deze verbreding en flexibelere insteek; het zorgt er namelijk voor dat onze leerlingen aan de slag kunnen bij meer innovatieve bedrijven en zo de nieuwste technieken leren. En daar is het ons allemaal om te doen; leerlingen zo goed als mogelijk voorbereiden op de praktijk.”

Constructief overleg

Harry Siegersma van SBB is ook betrokken bij de totstandkoming van het nieuwe brede kwalificatiedossier. “Het mooie is, de praktijk leidend is geweest bij onze overleggen. Verschillende bedrijven hebben hun input geleverd. Daaruit kwam naar voren dat de ontwikkeling enorm snel gaat. Kijk alleen al naar de automotive sector. Volvo zegt op korte termijn volledig over te willen gaan op de bouw van elektrische auto’s. En ook in de bedrijfsauto’s en mobiele werktuigen gaan deze ontwikkelingen razendsnel. Dat betekent dat ook het onderhoud verandert; het traditioneel sleutelen wordt steeds minder. De jongens en meiden met zwarte nagels verdwijnen, de computer doet meer en meer zijn intrede. Daar moeten de jongeren goed op worden voorbereid.” 

Siegersma spreekt over een ‘best grote wijziging’. “Nu nog kiezen leerlingen de opleiding automonteur, bedrijfswagenmonteur of specialist mobiele werktuigen. Dat wordt helemaal overhoop gegooid. Vanaf augustus 2021 krijgt iedereen dezelfde basisopleiding. Wanneer je BBL’er bent, ga je wel vier dagen per week bij een bedrijf in dienst en leer je alles over de techniek van bijvoorbeeld een auto of bedrijfswagen. Op de dag dat je naar school gaat, krijg je bredere kennis mee.” Daarbij is volgens Siegersma de beroepscontext waarin de student wordt opgeleid sturend voor de specifieke vaardigheden die de student leert. “Deze context wordt als extra informatie opgenomen op het diploma om de herkenbaarheid en vergelijkbaarheid van het diploma te behouden. Zo blijft bijvoorbeeld de bedrijfsautotechnicus herkenbaar. Hierover maken we landelijk afspraken”, legt Siegersma uit. Als hij in detail ingaat op het opleidingsprogramma, dan laat Siegersma weten dat er enkele vernieuwingen in het programma komen. “Zo krijgen de lesprogramma’s van leerlingen van niveau 3 en 4 bijvoorbeeld een extra vreemde taal. Het is namelijk in de praktijk steeds belangrijker om de Engelse handleidingen en werkinstructies goed te kunnen lezen. Ook voegen we iets toe over kostenbewustzijn bij reparaties en onderhoud.” De verwachting is dat hierdoor leerlingen worden aangesproken, die nu wellicht niet voor de opleiding zouden kiezen. 

Bedrijven informeren

De adviseurs van SBB gaan de komende maanden ongeveer 14.000 leerbedrijven informeren over de vernieuwingen. Volgens Verkade van BOVAG zullen die bedrijven dit nieuwe kwalificatiedossier, hoewel het natuurlijk even wennen zal zijn, snel omarmen. “Dit gaat ervoor zorgen dat de bedrijven worden voorzien van nog beter voorbereide studenten. De markt verandert, maar de student ook. Daar waar men vroeger aan hun brommer sleutelde, en zo het techniekvak instroomde, komt men nu heel anders binnen. Ze zijn nu veel meer bezig met games en computers, waardoor de start heel anders is. En ook daarin speelt het kwalificatiedossier een rol; de medewerkers van onze leden staan voor een leven lang opleiden. Vanaf de start van de carrière tot het einde. En dit nieuwe, brede kwalificatiedossier biedt daar alle ruimte en flexibiliteit voor.”

Drie kwalificaties

Het nieuwe kwalificatiedossier heet: Voertuigen en mobiele werktuigen. In het nieuwe brede dossier zijn er drie overkoepelende kwalificaties, namelijk;

1.    Basis technicus voertuigen en mobiele werktuigen. Dit is een samenvoeging van autotechnicus, bedrijfswagentechnicus, monteur mobiele werktuigen, scootertechnicus en motorfietstechnicus.
2.    Allround technicus voertuigen en mobiele werktuigen. Dit is een samenvoeging van 1e autotechnicus, 1e bedrijfswagentechnicus, allround monteur mobiele werktuigen, 1e scootertechnicus en 1e motorfietstechnicus.
3.    Technisch specialist voertuigen en mobiele werktuigen. Dit is een samenvoeging van technisch specialist personenwagens, technisch specialist bedrijfswagens en technicus mobiele werktuigen.